Słownik Mirnala-Terminy inne A-O(1), ENCYKLOPEDIE
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Słownik Mirnala
- terminy inne A-O
Większość z omawianych haseł rozważano w kilkudziesięciu postulatach
zgłoszonych do RJP.
Hasła czytamy zgodnie z polskimi zasadami językowymi, co jest podstawową
regułą stosowaną podczas tworzenia niniejszego słownika. Przy niektórych
hasłach podano polską wymowę (w przypadku odbiegania od stosowanego
obecnie niepolskiego sposobu czytania).
Położono nacisk na wyeliminowanie liter
q
,
v
,
x
ze słów, które przyjmujemy
do słownictwa polskiego. Eliminowanie tych liter popierają także inne słowniki.
Przyjęto również, że polskie słowa nie mogą rozpoczynać się od litery
y
, nie
mogą zawierać niemego
h
oraz nie powinny zawierać literowych zdwojeń w
przypadku ich nieczytania. Polski wyraz może zawierać samodzielną literę
c
jedynie pod warunkiem czytania jej po polsku; może występować wespół z
innymi literami jako związki
ch
,
ci
,
cz
także pod warunkiem oczywistego dla
Polaka sposobu czytania.
Mamy łacińską nazwę pierwiastka
ytterbium
(od nazwy szwedzkiego miasta
Ytterby
), ale w naszym języku (po zastosowaniu dwóch wspomnianych zasad)
przyjęto nazwę
iterb
(od tego miasta wzięły nazwy także inne pierwiastki -
erb
,
itr
,
terb
).
Wielkie i długowieczne amerykańskie drzewo to
sekwoja
, choć w innych
językach dominuje nazwa
sequoia
(także ang./łac.), która pochodzi od
Indianina o imieniu
Sequoyah
.
Słowa
boycott
,
convoy
,
coqueluche
i
cowboy
zostały przyjęte w sposób
przyjazny do naszego języka jako
bojkot
,
konwój
,
koklusz
i
kowboj
, czego
należałoby życzyć innym wyrazom kandydującym do słownika polskiego.
Czerwonymi czcionkami
opisano słowa, które powinny opuścić słowniki
języka polskiego albo powinny być wyróżnione odmiennym krojem pisma,
niebieskimi czcionkami
- słowa, które powinny zagościć w naszych słownikach,
zielonymi czcionkami
- słowa uznane za terminy polskie, przywołane jako
przykłady,
fioletowymi czcionkami
- przytoczone obce wyrazy. Podkreślono
wybrane słowa jako dość kontrowersyjne (w deklinacji), jednak kwalifikujące
się do zastosowania w naszym języku.
Poniższy zbiór haseł jest otwartą listą do dyskusji. Zbiór ten będzie
powiększany o kolejne słowa oraz będzie aktualizowany na internetowej
witrynie.
Błędy będą poprawiane...
***************************************************************
2000
-
rok dwutysięczny
,
rok dwa tysiące pierwszy
,
NIE
dwutysięczny
pierwszy
; pod.
rok tysiąc dziewięćsetny
, ale
rok tysiąc dziewięćset czterdziesty
1
piąty
9 mld 876 mln 543 tys. 210
-
NIE
(sposób pisania liczb stosowany przez
jedną z najpopularniejszych gazet); poprawny zapis
9 876 543 210
a.
9876543210
ew.
9.876.543.210
acydofil
-
NIE
acidofil
,
granulocyt kwasochłonny
;
acydofila
,
acydofilu
;
acydofile
,
acydofili
a.
acydofilów
; także
mleko acydofilne
,
NIE
acidofilne
agencja Reutera
-
NIE
Reutersa
; pod.
dania McDonalda
,
NIE
McDonaldsa
,
słownik Webstera
,
NIE
Webstersa
Ałła
- imię żeńskie;
Ałły
,
Alle
,
Ałłę
,
Ałłą
,
Alle
,
Ałło
;
Ałły
,
Ałł
,
Ałłom
,
Ałły
,
Ałłami
,
Ałłach
,
Ałły
; pod.
Anna
,
Ann
(
-nn-=-łł-
,
-nnie=-lle
)
atelier
[
ateljer
] -
NIE
[
atelje
] (fr.),
pracownia artystyczna
;
atelieru
,
atelierowi
,
atelier
,
atelierem
,
atelierze
;
ateliery
,
atelierów
,
atelierom
,
ateliery
,
atelierami
,
atelierach
; także
atelierowy
; pod. (fr.)
fizylier
[
fizyljer
] oraz (fr.)
Molier
[
moljer
] (wyj. bier. lp. i lm., mian. lm.)
audyt
-
NIE
audit
; pod.
audytor
,
audytorium
,
audytorski
,
audytoryjny
autsajder
-
NIE
outsider
[
autsajder
],
zawodnik
(
drużyna
) niebędący
faworytem;
autsajdera
,
autsajderowi
,
autsajdera
,
autsajderem
,
autsajderze
;
autsajderzy
,
autsajderów
,
autsajderom
,
autsajderów
,
autsajderami
,
autsajderach
; pod.
snajper
awokado
-
NIE
ndm., owoc;
awokada
,
awokadu
,
awokado
,
awokadem
,
awokadzie
;
awokada
,
awokad
,
awokadom
,
awokada
,
awokadami
,
awokadach
;
także
awokadowy
; pod.
torpedo
bajpas
-
NIE
bypas
[
bajpas
],
NIE
bypass
[
bajpas
] (ang.
by-pass
), raczej
obejście
,
omijka
,
pomost
(naczyniowy), czyli operacyjnie wszczepione
naczynie poboczne omijające niedrożną tętnicę; także
operacja
polegająca na
wszczepieniu naturalnego lub sztucznego fragmentu naczynia krwionośnego,
raczej
obchodzenie
,
omijanie
,
pomostowanie
;
bajpasa
,
bajpasowi
,
bajpas
,
bajpasem
,
bajpasie
;
bajpasy
,
bajpasów
,
bajpasom
,
bajpasy
,
bajpasami
,
bajpasach
; pod.
pas
(przedmiot)
bezkresie
-
rozległy obszar
;
bezkresia
,
bezkresiu
,
bezkresie
,
bezkresiem
,
bezkresiu
;
bezkresia
,
bezkresi
,
bezkresiom
,
bezkresia
,
bezkresiami
,
bezkresiach
; pod.
bezludzie
,
zadupie
biatlon
-
NIE
biathlon
(łac./gr.),
dwubój narciarski
;
biatlonu
,
biatlony
;
pod
maraton
,
NIE
marathon
Biblia
- wyłącznie od wielkiej litery jako religijne dzieło, w przenośni
(potocznie)
biblia
- jakakolwiek ważna książka;
NIE
jako część tytułu w
rodzaju -
biblia bibliofila
,
bimbrownika
,
biznesmena
,
budowniczego
autostrad
,
działkowicza
,
erotomana
,
fałszerza
,
gangstera
,
hobbysty
,
Internetu
,
majsterkowicza
,
nastolatki
,
nieletniej matki
,
nimfomanki
,
panienki z dobrego
domu
,
piłkarza nożnego
,
planowania rodziny
,
płatnego mordercy
,
podatnika
,
polonisty
,
programisty
,
rozwódki
,
satanisty
,
seksu
,
turysty
,
ulicznicy
,
witamin
,
2
wulkanizatora
,
wyrobów hutniczych
...;
Biblii
,
Biblię
,
Biblią
; także
biblijnie
,
biblijny
bitels
- członek brytyjskiego muzycznego zespołu
The Beatles
(
Bitelsi
) oraz
sympatycy tego zespołu;
bitelsa
,
bitelsowi
,
bitelsa
,
bitelsem
,
bitelsie
;
bitelsi
,
bitelsów
,
bitelsom
,
bitelsów
,
bitelsami
,
bitelsach
; (sympatyczki)
bitelska
,
bitelski, bitelsce, bitelskę, bitelską, bitelsce; bitelski, bitelsek, bitelskom,
bitelski
,
bitelskami
,
bitelskach
; także
bitelsowski
;
bitelsówy
biznesa
-
NIE
bizneswoman
[
biznesłumen
,
biznesuymen
] (dziwna
mieszanka słownictwa polskiego i angielskiego),
kobieta interesów
,
biznesmenka
;
biznesy
,
biznesie
,
biznesę
,
biznesą
,
biznesie
;
biznesy
,
biznes
,
biznesom
,
biznesy
,
biznesami
,
biznesach
; pod.
baronesa
blanik
-
przerzut oraz dwa i pół salta w przód w pozycji łamanej
(gimnastyka, skoki przez konia; pierwszy wykonał tę ewolucję Polak Leszek
Blanik w 2002);
blanika
,
blanikowi
,
blanika
,
blanikiem
,
blaniku
;
blaniki
,
blaników
,
blanikom
,
blaniki
,
blanikami
,
blanikach
bojkot
-
NIE
boycott
(ang.),
zmowa przeciw np. osobie, państwu
, mająca na
celu utrudnienie a. uniemożliwienie normalnych kontaktów;
bojkotu
,
bojkotowi
,
bojkot
,
bojkotem
,
bojkocie
;
bojkoty
,
bojkotów
,
bojkotom
,
bojkoty
,
bojkotami
,
bojkotach
;
bojkotować
,
bojkotowany
bordo
-
NIE
jako przymiotnik; jedynie
bordowy
;
NIE
kupiła żakiet bordo i
czarną spódnicę
, ale
kupiła bordowy żakiet i czarną spódnicę
, wszak
NIE
kupiła kurtkę zieleń
; pod.
brązowy
,
fioletowy
bordo
-
NIE
jako przysłówek; jedynie
bordowo
;
NIE
szafki pomalowali
na bordo
, ale
pomalowali szafki na bordowo
; wszak
NIE
pomalowali szafki
na biel
; pod.
brązowo
,
fioletowo
bordo
-
wino
od nazwy miasta we Francji; ndm
bordo
-
nazwa koloru
;
borda
,
bordu
,
bordo
,
bordem
,
bordzie
;
borda
,
bordów
,
bordom
,
borda
,
bordami
,
bordach
; pod.
biel
,
brąz
,
czerń
,
czerwień
,
fiolet
,
zieleń
,
żółć
bordowawy
-
nazwa odcienia
; pod.
białawy
,
brązowawy
,
czerniawy
,
czerwonawy
,
fioletowawy
,
zielonkawy
,
żółtawy
bordowić
-
barwić na bordowo
;
bordowię
,
bordowisz
,
bordowi
,
bordowimy
,
bordowicie
,
bordowią
;
bordowiłam
,
bordowiłem
,
bordowiłaś
,
bordowiłeś
,
bordowił
,
bordowiła
,
bordowiło
,
bordowiliśmy
,
bordowiłyśmy
,
bordowiliście
,
bordowiłyście
,
bordowili
,
bordowiły
;
bordów
,
bordówcie
,
bordówmy
; także
bordowiono by
;
bordowiąc
,
bordowiący
; pod.
bielić
,
brązowić
,
czernić
,
czerwienić
,
fioletowić
,
zielenić
,
żółcić
; ponadto
zabordowić
,
zabordowię
itd.
oraz
zabordowiać
;
zabordowiałam
,
zabordowiałem
,
zabordowiałaś
,
zabordowiałeś
,
zabordowiał
,
zabordowiała
,
zabordowiało
,
zabordowialiśmy
,
zabordowiałyśmy
,
zabordowialiście
,
zabordowiałyście
,
zabordowiali
,
zabordowiały
;
zabordowiaj
,
zabordowiajcie
,
zabordowiajmy
; także
zabordowiano by
;
zabordowiając
,
zabordowiający
; pod.
zabielać
,
zabrązowiać
,
zaczerniać
,
zaczerwieniać
,
zafioletowiać
,
zazieleniać
,
zażółcać
3
bordowieć
-
zmienić kolor na bordo
;
bordowieję
,
bordowiejesz
,
bordowieje
,
bordowiejemy
,
bordowiejecie
,
bordowieją
,;
bordowiałam
,
bordowiałem
,
bordowiałaś
,
bordowiałeś
,
bordowiał
,
bordowiała
,
bordowiało
,
bordowialiśmy
,
bordowiałyśmy
,
bordowialiście
,
bordowiałyście
,
bordowiali
,
bordowiały
,;
bordowiej
,
bordowiejcie
,
bordowiejmy
; także
bordowiejąc
,
bordowiejący
; pod.
bieleć
,
brązowieć
,
czernieć
,
czerwienieć
,
fioletowieć
,
zielenieć
,
żółknąć
;
ponadto
zbordowić
,
zbordowię
itd.; pod.
zbieleć
,
zbrązowieć
,
sczernieć
,
sczerwienieć
,
sfioletowieć
,
zzielenieć
,
zżółknąć
bordowienie
-
barwienie na kolor bordowy
;
bordowienia
,
bordowieniu
,
bordowienie
,
bordowieniem
,
bordowieniu
;
bordowienia
,
bordowień
,
bordowieniom
,
bordowienia
,
bordowieniami
,
bordowieniach
; pod.
bielenie
,
brązowienie
,
czernienie
,
czerwienienie
,
fioletowienie
,
zielenienie
,
żółcenie
bublia
- żartobliwie o poważnej księdze zawierającej błędy (aluzja do
buble/biblia
);
bublii
,
bublię
,
bublią
;
bublie
,
bubliom, bubliami, bubliach
bungalow
-
NIE
[
bangalou
,
bungalou
] (ang.),
jednopiętrowy a. parterowy
dom
;
bungalowowi
,
bungalowie
;
bungalowy
,
bungalowów
butik
-
NIE
boutique
[
butik
] (ang.),
ekskluzywny sklep z ubiorami
;
butiku
,
butikiem
;
butiki
,
butikami
;
butikowy
C
,
c
- litera polska; słowo zawierające tę literę (również litery
ch
) nie może
być przyjęte w poczet polskiej terminologii, jeśli nie jest ono czytane według
polskich zasad językowych (np.
casting
,
champion
)
cepelin
-
NIE
zeppelin
[
ceppelin
] (niem.),
sterowiec
skonstruowany przez
Ferdynanda Zeppelina;
cepelina
,
cepelinowi
,
cepelinem
,
cepelinie
;
cepeliny
,
cepelinów
,
cepelinom
,
cepelinami
,
cepelinach
; także
cepelinowski
,
cepelinowy
, wszak
kardan - przegub Cardana
,
NIE
cardan
; również rodzaj
pieroga
clou
[
klu
] -
NIE
(fr.),
główny punkt programu
; wyłącznie
gwóźdź
czas
-
NIE
rok
(
miesiąc
,
tydzień
,
dzień
)
czasu
, ale jedynie
rok
(
miesiąc
,
tydzień
,
dzień
)
czempion
-
NIE
champion
[
czempion
] (ang.),
mistrz
pewnej dyscypliny,
zwł. sportowej;
czempiona
;
czempioni/czempiony
(ludzie/nieludzie);
czempionka
,
czempionki
;
czempionki
,
czempionek
czemu
-
komu
a.
czemu się przyglądasz?
;
NIE
w znacz.
dlaczego?
;
NIE
czemu im się przyglądasz?
, ale
dlaczego im się przyglądasz?
; pod.
NIE
czemu
się spóźniłaś?
,
NIE
czemu nie kupiłeś?
,
NIE
czemu nie odrobiliście zadań?
,
NIE
czemu zjadł wszystkie ciastka?
; natomiast poprawnie
podlegać czemuś
(np.
prawu ciążenia
)
czystki etniczne
-
NIE
; skandaliczny termin oznaczający
mordowanie
przedstawicieli jednego narodu przez zwyrodnialców innej narodowości
;
wyeliminować z encyklopedii i słowników albo zaznaczyć niestosowność tego
4
określenia; także
NIE
czystki ideologiczne
,
NIE
czystki klasowe
,
NIE
czystki
kulturalne
,
NIE
czystki religijne
dag
-
NIE
dkg
(dawniej), skrócona nazwa jednostki masy
dekagram
(deka
= da), czyli
100 gramów
,
NIE
100 gram
; także
0,1 kg
design
[
dizajn
] -
NIE
(ang.); jedynie
projekt
,
plan
; również
NIE
designer
[
dizajner
], wyłącznie
projektant
diler
-
NIE
dealer
(ang.),
sprzedawca
;
dilera
,
dilerze
;
dilerzy
,
dilerów
,
dilerach
; także
dilerka
,
dilerki
;
dilerski
; pod.
speaker - spiker
dizel
-
NIE
diesel
[
dizel
] (niem.),
silnik
skonstruowany przez Rudolfa
Diesla;
dizla
,
dizlowi
,
dizlem
,
dizlu
;
dizle
,
dizli
,
dizlom
,
dizlami
,
dizlach
; wszak
gilotyna - przyrząd Guillotina
,
NIE
guillotina
dizelizacja
-
NIE
dieselizacja
dizlowski
-
NIE
dieslowski
dizlowy
-
NIE
dieslowy
dogaresa -
NIE
dogaressa
,
małżonka weneckiego doży
;
dogaresy
,
dogaresie
,
dogaresę
,
dogaresą
,
dogaresie
;
dogaresy
,
dogares
,
dogaresom
,
dogaresy
,
dogaresami
,
dogaresach
;
pod.
stewardesa
dokąd
- (
NIE
gdzie
) pojadą;
quo vadis - (gdzie/dokąd) idziesz (zmierzasz),
polszczyzno?
dokąd by
- (
NIE
gdzie by
)
wyruszyć
dokądś
- (
NIE
gdzieś
)
uciekli
dokądkolwiek
- (
NIE
gdziekolwiek
)
wyjechała
dokądże
- (
NIE
gdzież
)
się wybierzemy
dokładnie
- szereg znaczeń, jednak
NIE
w znaczeniu
tak
,
właśnie
(
tak
),
otóż to
,
masz rację
,
istotnie
,
oczywiście
,
owszem
; ang.
exactly
, niem.
genau
dymaka
-
erotyczny chojrak
(żart.);
dymaki
,
dymace
,
dymaka
,
dymakiem
,
dymace
;
dymaki
,
dymak(ów)
,
dymakom
,
dymaki
,
dymakami
,
dymakach
; także
dymaczy
; pod.
jebaka
dymajło
- erotyczny chojrak
(żart.);
dymajły
,
dymajle
,
dymajłę
,
dymajłą
,
dymajle
;
dymajły
,
dymajłów
,
dymajłom
,
dymajły
,
dymajłami
,
dymajłach
; pod.
wykidajło
dynga
-
NIE
dinghy
(hindi/ang.),
NIE
dingi
,
gumowa łódź ratunkowa
;
dyngi
,
dyndze
,
dyngę
,
dyngą
,
dyndze
;
dyngi
,
dyng
,
dyngom
,
dyngi
,
dyngami
,
dyngach
; pod.
Getynga
dypis
-
NIE
dipis
(wysiedleniec, ang.
D.P. = displaced persons
);
osoba
przesiedlona
w latach 1939-1945 z kraju okupowanego do Rzeszy, która nie
wróciła do ojczyzny;
dypisa
,
dypisowi
,
dypisa
,
dypisem
,
dypisie
;
dypisi
,
dypisów
,
dypisom
,
dypisów
,
dypisami
,
dypisach
; (ona)
dypisa
,
dypisy
,
dypisie
,
dypisę
,
dypisą
,
dypisie
;
dypisy
,
dypis
,
dypisom
,
dypisy
,
dypisami
,
dypisach
Dział Controllingu
-
NIE
(z ang.); raczej
Dział Kontroli
dzisiaj
[
dzisiaj
] -
NIE
[
dzisiej
]
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]