Rolnictwo strefy równikowej, Planeta Ziemia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
PLANETA ZIEMIA
Rolnictwo strefy równikowej
Odkrywajac nowe lady,
Europejczycy stykali sie z coraz to
nowymi roslinami uzytkowymi.
Uprawa tych roslin na skale
przemyslowa
.•
Typowa
plantacja
trzciny
cukrowej
na
Karaibach.
Plantacje
takie
wymagaja
i
duzej
znacznych
nakladów
finansowych
ilosci sily roboczej.
Na miejscu
znajduja
sie
domy
dla robotników
i mlyn cukrowy.
Sciezka
16 Las
12 Rzeka
15 Pastwiska
11 Pomieszczenie
14 Sad z drzewami
kanalami
i rowami
dla
Pola trzciny
PLANTACJA
cukrowej
CUKRU
10 Magazyny
6
8
trzcine
Dom
maszyn
Robotnicy
NA
zarzadcy
KARAIBACH
na paski.
na polu tna
Linia
Droga
kolejowa
bita sluzaca
13 Bagna
9
7
Domy
cytrusowymi
Budynki
melioracyjnymi.
administracyjne
robotników
walo
ogromne
przeobrazenia
w sposobie
gospoda-
spowodowala
3
5
2
4
z trzciny
wytwarzany
plantacji.
Z reguly jeden
obsluguje
wykorzystywana
nierafinowany.
transportu
do portu.
z okolicznych
poprzedzielane
do przewozenia
cukrowej
jest
kilka
trzciny
mlyn
cukier
plantacji.
do
cukru
Mlyn
cukrowy,
gdzie
rowania
ziemia
w krajach
o klimacie
tropikalnym.
drastyczne
zmiany
w gospodarce
Dla
przykladu
w
I
S
19 r. hiszpaÓski
konkwista-
dor
Hernan'Cortes
po raz
pierwszy
wypil
xoco!o-
i srodowisku
naturalnym
wielu
fi,
czyli
czekolade.
Stalo
sie
to na
dworze
króla
tropikalnych
regionów
swiata.
Azteków,
Montezumy.
Wkrótce
Cortes
spopula-
ryzowal
ten
napój
w Europie.
Poczatkowo
drzewa
kakaowe
rosly
dziko
tylko
w tropikalnych
('egio-
nach
Ameryki
Poludniowej.
Popyt
na
kakao
byl
tak
duzy.
ze
Hiszpanie
powiekszyli
ich zasieg
za-
Od
poczatku
kladajac
plantacje
kakaowca
w calej
Srodkowej
paÓscy
podróznicy.
za
którymi
podazali
XVI
wie.ku
portugalscy
i hisz-
i Poludniowej
Ameryce
oraz
w pld.-wsch.
Azji.
Brytyjczycy.
Holendrzy,
Francuzi
i Niem-
Okolo
stu
lat
temu
rosline
te
zaczeto
uprawiac
cy
zdobywali
dla
swych
krajów
coraz
to
nowe.
w Afryce
Zachodniej,
skad
obecnie
pochodzi
pra-
ogromne
przestrzenie
tropików.
Jednym
z impul-
sów
dla
wielkich
podrózy
byl
popyt
na
towary.
wie
polowa
swiatowej
produkcji
kakao.
Poszerzanie
strefy
upraw
niektórych
roslin
nie
które
mogly
byc
wytwarzane
tylko
w
krajach
cy.
Byly
to w znacznej
mierze
samowystarczalne
bylo
jedyna
zmiana.
Równie
istotne
bylo
wpro-
-
o znacznie
cieplejszym
niz europejski
klimat.
Byly
gospodarstwa.
Uprawiano
na nich
zywnosc
dla
ro-
wadzenie
przez
kolonizatorów
nowego
sposobu
to m.in.
tak
luksusowe
wówczas
artykuly
jak
przy-
botników
i wlascicieli,
a z metropolii
sprowadza-
gospodarowania
ziemia.
Mowa
tu o plantacjach.
prawy
i egzotyczne
napoje.
Roslo
równiez
zapo-
no jedynie
nadzorców
i sprzet.
duzych
gospodarstwach
rolnych,
z których
pro-
trzebowanie
na
uprawy
przemyslowe,
glównie
Plantacje
byly
zazwyczaj
bardzo
duze,
ich
bawelne i kauczuk.
Wprowadzanie
dukty
przeznaczone
byly
przewaznie
na sprzedaz.
obszar
obejmowal
powierzchnie
od
100 do 20000
upraw
przemyslowych
w miej-
Na
plantacjach
pracowali
miejscowi
robotnicy
hektarów.
Wraz
z koÓcem
ery
kolonialnej
wladze
najemni,
którym
placono
za
prace,
lub
niewolni-
sce
typowych
roslin
konsumpcyjnych
spowodo-
203
65
ROLNICTWO
STREFY RÓWNIKOWEJ
.•. Ananasowe
zniwa na Hawajach.
Ten niewielki
~
niektórych
panstw
rozwijajacych
sie
podzielily
~
plantacje
na mniejsze
dzialki,
które
zostaly
rozda-
obszar
ne
bezrolnym
i malorolnym
chlopom.
Ci
w wiek-
&'
szosci
nie
zrezygnowali
z uprawy
dochodowych
dostarcza
30 procent
roslin
przemyslowych,
pamietajac
równoczesnie
swiatowej
produkcji
ananasów.
o wyzywieniu
dla
siebie
i swoich
rodzin.
Czesc
plantacji
przeszla
w rece
miedzynarodowych
kor-
~
Zbiór bananów
w Ekwadorze.
Z Ekwadoru, Kosta-
ryki i Hondurasu
pochodzi
45%
swia-
towego eksportu
tych owoców.
Glównym odbiorca
bananów sa kraje
Europy i Stany
Zjednoczone.
poracji,
które
zatrudniaja
miejscowych
robotników
i kadre
kierownicza.
Niektóre
plantacje
przeksztal-
cily
sie
w spóldzielnie,
a wiec
staly
sie
wspólna
wlasnoscia
uprawiajacych
je
ludzi.
Inne,
na przy-
klad
na Kubie,
zostaly
przejete
przez
panstwo.
Uprawy
przemyslowe
Uprawy
przemyslowe
to uprawy
przeznaczone
do
produkcji
roslinnych
surowców
dla przemysIu
spo-
zywczego,
wlókienniczego
i innych.
Wsród
upraw
przemyslowych
znajduja
sie
zarówno
rosliny
jed-
noroczne,
np.
bawelna,
juta,
ryz
i tyt0l1, jak
i ros-
liny
wieloletnie
- banany
i trzcina
cukrowa,
kawa
Wiekszosc
plantacji
to
monokultury,
co
ozna-
ków
roslin,
np.
palmy
kokosowej
i kauczukowca.
i herbata,
a z drzew
- kakaowiec.
kauczukowiec
cza,
ze na duzym
obszarze
uprawia
sie tylko
jedna
Chociaz
intensywna
uprawa
ziemi
przyniosla
oraz
palma
oleista
i kokosowa.
rosline·
Tego
typu
gospodarka
w przypadku
kawy,
dobrobyt
wielu
dotychczas
ubogim
regionom
swia-
Najwazniejsza
uprawa
tropikalna
jest
ryz,
cho-
trzciny
cukrowej
czy
herbaty
doprowadza
do szyb-
ta,
zmiana
charakteru
upraw
wiaze
sie
równiez
ciaz
niemal
cala
produkcja
przeznaczona
jest
na
kiego
wyjalowienia
gleby.
Konieczne
staje
sie
z pewnymi
zagrozeniami.
Spadek
produkcji
roslin
konsumpcje
w
miejscu
wytworzenia.
Z
reguly
stosowanie
nawozów
sztucznych,
fungicydów
konsumpcyjnych
doprowadzil
w niektórych
nasta-
uprawy
przemyslowe,
np.
kawa
i trzcina
cukrowa,
(srodki
grzybobójcze),
herbicydów
(srodki
chwa-
wionych
glównie
na
produkcje
zyskownych
arty-
stanowia
podstawe
eksportu
krajów
tropikalnych.
stobójcze),
insektycydów
(srodki
owadobójcze)
kulów
eksportowych,
krajach
Afryki,
Ameryki
Trzcina
cukrowa
to wieloletnia,
silnie
krzewia-
i innych
substancj
i, które
moga
spowodowac
ska-
i Azji
do koniecznosci
impOltu
produktów
zywnos-
ca
sie
trawa
pochodzaca
z Indii,
uprawiana
w re-
zenie
srodowiska
naturalnego
i doprowadzic
do
ciowych.
Przykladem
moga
byc
karaibskie
"wys-
gionach
równikowych
i wolnych
od
mrozu
tere-
zaburzenia
naturalnych
zaleznosci
przyrodniczych.
py cukrowe",
zalezne
od impOltu
zywnosci
z kolo-
nach
zwrotnikowych.
Dojrzalosc
osiaga
po
12-15
miesiacach
i
jest
nialnych
metropolii,
a potem
z Ameryki
Pólnocnej.
Korzysci
produktywna
od 4 do 6 lat. Cukier
Niebezpieczenstwem
dla
tych
panstw
sa znacz-
byl jednym
z pierwszych
rolniczych
towarów
eks-
Nie
wszystko
jednak
co
wiaze
sie
z plantacjami
ne wahania
koniunktury
na swiatowym
rynku
rol-
POltowych.
Od XVI
do XVIII
wieku
stanowil
czesc
jest
zle. Zazwyczaj
sa one
znacznie
bardziej
wydaj-
nym.
Duze
monokultury,
szczególnie
te
utrzy-
tzw.
handlu
w trójkacie
Atlantyckim.
Z Afryki
do
ne
niz
mniejsze
gospodarstwa.
Wlasciciele
wiel-
mujace
sie
ze
sprzedazy
roslin
o dlugim
cyklu
obu
Ameryk
statki
przywozily
niewolników,
kich
gospodarstw
rolnych
moga
latwiej
bronic
sie
wegetacyjnym,
sa
szczególnie
narazone
na barie-
nastepnie
zabieraly
stad
do Europy
cukier,
skad
do
przed
nieuniknionymi
zmianami
koniunktury
na
ry
celne
i wahania
cen
na
swiatowych
rynkach.
Afryki
eksportowano
towary
wyprodukowane
w
swiatowych
rynkach.
Sprawniej
kontrolujajakosc
W rezultacie
panstwa
rozwijajace
sie zmuszone
sa
europejskich
manufakturach.
i moga
obnizac
cene
bez
obawy
natychmiastowe-
zaciagac
obciazajace
ich
budzet
kredyty.
Kawowiec
uprawiany
jest
w strefie
miedzy-
go
bankructwa,
dzieki
czemu
sa w stanie
wywie-
zwrotnikowej
Afryki
i Ameryki
Poludniowej.
Zna-
rac
wiekszy
wplyw
na
rynki
zbytu.
Sil wlascicie-
CZOLOWI PRODUCENCI
UPRAW TROPIKALNYCH
Banany:
ne
sa
dwie
glówne
odmiany
kawy
- arabica
i ro-
lami
srodków
transportu
i srodków
produkcji,
co
busta.
Najbardziej
wartosciowe
sa ziarna
lagodnej
wplywa
na obnizenie
cen.
Poza
tym
wiele
upraw
to
arabiki,
uprawianej
na
plaskowyzach
Ameryki
inwestycje
dlugofalowe.
Na
pierwsze
plony
her-
Brazylia,
Indie, Chiny
Srodkowej,
Kolumbii,
Brazylii,
Kenii
i Tanzanii.
baty
trzeba
czekac
trzy
lata,
a kakao
az
osiem.
Kakao:
Wybrzeze
Kosci Sloniowej,
Wiekszosc,
bo az 75%
wyprodukowanej
kawy
eks-
Wlasciciele
niewielkich
gospodarstw
rolnych
rzad-
Brazylia,
Ghana
portuje
sie,
co
pozwala
uzyskac
producentom
ko planuja
w takiej
perspektywie.
Kawa:
Brazylia,
Kolumbia,
Indonezja
znacznie
lepsze
ceny.
Na
korzysc
plantacji
przemawia
równiez
fakt,
Olej
palmowy:
Malezja,
Indonezja,
Nigeria
Typowe
rosliny
plantacyjne
wymagaja
troskli-
ze
nie
wszystkie
sa
monokulturami.
Na
przyklad
Ryz:
Chiny, Indie,
Indonezja
wej
opieki.
Stad
duze
znaczenie
taniej
sily
robo-
w Gujanie
wiele
plantacji
oprócz
jednej
rosliny
Kauczuk:
Malezja,
Indonezja,
Tajlandia
czej.
Miedzy
Afryka
i Ameryka
powstal
"czarny
glównej
- trzciny
cukrowej
- produkuje
inne
arty-
Trzcina
cukrowa:
Brazylia,
Indie, Chiny
most",
którym
od
XVII
do
XIX
wieku
sprowa-
kuly.
np.
ryz
i orzechy
kokosowe.
Rozpowszech-
Herbata:
Indie, Chiny, Sri Lanka
dzono
sila
do Ameryki
miliony
niewolników.
niony
jest
równiez
system
uprawy
dwóch
gatun-
204
mmBmm
Planeta Ziemia
I
63 - ROLNICTWO
NA SWIECIE
Planeta
Ziemia
64 - PRYMITYWNE
ROLNICTWO
[ Pobierz całość w formacie PDF ]