Rozdział 7 - średnie dzieciństwo, wychowanie i rozwoj
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Rozdział 7REDNIE DZIECIŃSTWOCO O TYM SĽDZISZ?1. ROZWÓJ FIZYCZNYZmiany fizyczne zachodzšce podczas redniego dzieciństwa2. ROZWÓJ UMYSŁOWYStadia rozwoju poznawczego wedtug PiagetaRozwój pojęćRozwój zdolnoci do rozwišzywania problemówTrudnoci zwišzane z uczeniem sięRozwój języka3. OSOBOWOĆ l ROZWÓJ SPOŁECZNYRozwój emocjonalnyRozwój moralnyWpływ rodziny na rozwijajšce się dzieckoWpływ szkoły na rozwijajšce się dzieckoWpływ grupy rówieniczej na rozwijajšce się dzieckoWptyw zabawy na rozwój dzieckaTeorie rozwoju osobowociPrzeglšd rozdziału Terminy do zapamiętania Problemy do przemylenia Zalecana literatura280 Rozdział 7. rednie dzieciństwoCO O TYM SĽDZISZ?Droga do osišgnięcia dojrzałoci moralnej wiedzie przez dzieciństwo i okresdorastania. W najlepszym wypadku doprowadzi ona do uwewnętrznieniaszeregu standardów moralnych i wykształcenia sumienia, które pokierujezachowaniem. Ale jak powiedziałaby większoć dzieci, trudno jest zawszebyć dobrym. Najlepszym sprawdzianem moralnoci dziecka jest życiecodzienne. Poprzez stwarzanie okazji do opowiadania bujd czy niewinnychkłamstw wówczas, gdy wymagana jest prawda, dziecko wystawia napróbę podstawy uczciwoci i dobrego zachowania. W jaki sposób takiezachowania, jak mówienie kłamstw, sš wyjaniane i przezwyciężane, jeliw ogóle sš. W jaki sposób zachowania moralne w dzieciństwie torujšdrogę bardziej rozwiniętym i wyszukanym formom ekspresji? W rozdzialetym postaramy się znaleć odpowied na te pytania, omawiajšc główneteorie rozwoju moralnego.Prawie w każdym domu w Stanach Zjednoczonych znajduje się telewizor; jegoobecnoć zmieniła życie rodziny bardziej niż jakakolwiek inna technologicznainnowacja XX wieku. Telewizor jest włšczony codziennie przez - rednio - okołosiedem godzin. Chcielibymy, aby dobrze przemylał te dane, głównie dlatego,iż można teraz podzielić aktywnoć współczesnej rodziny na trzy częci:dziewięć godzin pracy lub szkoły, wliczajšc w to dojazd, siedem godzinoglšdania telewizji i osiem godzin snu. W rozdziale tym badamy telewizję jakoczęć amerykańskiego stylu życia i jej wpływ na dzieci.Sš nierozłšczni w cišgu dnia, dzwoniš do siebie, zasypujš się nowinami, dzielšdowcipami i plotkami, wymieniajš przedmiotami. Posiadanie dobrego przyjacielajest jednym z największych skarbów. W okresie redniego dzieciństwa przyjaniedzieci stajš się bardziej bliskie i wzajemne, co pozostaje w wyranym kontraciez częstš dysharmoniš cechujšcš ich wczeniejsze zwišzki. Jakie czynnikipozwalajš wyjanić te zmiany? Czy istniejš zwišzane z płciš różnice w nawišzy-waniu i podtrzymywaniu przyjani? Kontynuuj lekturę tego rozdziału, aby znalećodpowiedzi na te pytania.Trevor byt zawiedziony, że nie udało mu się stworzyć lokalnej drużyny sportowej,ale póniej wytłumaczył sobie, że dzięki temu będzie mógł powięcić więcejczasu na odrabianie pracy domowej. Kristen stłukła jednš z ulubionych,wykonanych z chińskiej porcelany i należšcych do matki filiżanek, ale próbowałazrzucić winę na znajdujšcego się w pobliżu młodszego brata. Formy zachowania,które wystšpiły w obu tych przypadkach, sš nazywane mechanizmami obronnymi., Występujš one często wówczas, gdy popełniane przez nas błędy, doznawaneporażki lub odczuwane konflikty tworzš stan niepokoju wewnętrznego. Poczšwszyod okresu redniego dzieciństwa mechanizmy obronne sš stosowane z za-dziwajšcš częstociš i stajš się elementem rozwijajšcej się osobowoci dzieci.Po zakończeniu lektury tego rozdziału będziesz lepiej rozumieć, dlaczegowiększoć dzieci co zataja, łapie kogo na czym", plotkuje.1. ROZWÓJ FIZYCZNYrednie dzieciństwo, okrelane też jako lata szkolne, jest stadium rozwojowymobejmujšcym wiek od 6. do 12. roku życia1. Fizyczne zmiany rozwojowe zachodzšce' W polskiej literaturze psychologicznej okres ten nosi miano młodszego wieku szkolnego(przyp. tłum.).Rozwój fizyczny 281w tym okresie dokonujš się na ogót w sposób powolny, ale staty. W efekcie,postępujšce z roku na rok zmiany wzrostu i proporcji ciała sš trudniejsze dodostrzeżenia niż wyrany rozwój przedszkolaka i małego dziecka. Te stopniowezmiany fizyczne utrzymujš się aż do nagłego skoku rozwojowego w okresiedorastania. Ponieważ zmiany cielesne sš mniej widoczne, a przyrost wzrostupowolny, dzieci uzyskujš kontrolę nad zdolnociami motorycznymi i doskonalš tesporód nich, których nie potrafiły opanować wczeniej. W wyniku tego wzrasta w tymczasie ogólna koordynacja i równowaga, następuje też udoskonalenie różnych formaktywnoci fizycznej. Osišgnięcia te wywierajš wpływ na dziecięce, fizyczne i psycho-logiczne obrazy ja, nie mówišc już o stopniu akceptacji dzieci przez rodowiskorówieników.Zmiany fizyczne zachodzšce podczas redniego dzieciństwaPomiędzy 6. i 8. rokiem życia chłopcy sš wyżsi od dziewczynek; w 9. rokużycia różnice we wzrocie sš nieznaczne, a po jego ukończeniu przeciętnadziewczynka jest wyższa niż przeciętny chłopiec. Ten trend będzie się utrzymywałaż do pojawiajšcego się w okresie dorastania skoku rozwojowego, kiedy tochłopcy zacznš doganiać, a następnie nawet przecigać dziewczynki pod względemdługoci ciała. Dzieciom będzie przybywać rednio około 6,35 cm wzrostu rocznie.Po ukończeniu 12 lat dzieci osišgajš zwykle w przybliżeniu 90% swego dorosłego"wzrostu.Chociaż dziewczynki bezporednio po urodzeniu ważš mniej niż chłopcy, różnicete zacierajš się po ukończeniu przez nie 8. roku życia. W 9. roku życia dziewczynkiwyprzedzajš chłopców pod względem ciężaru ciała. Pomimo to podczas charakterys-tycznego dla okresu dorastania skoku rozwojowego chłopcy przecigajš dziewczynkizarówno pod względem wzrostu, jak i ciężaru ciała. Podczas redniego dzieciństwadzieciom zwykle przybywa co roku w przybliżeniu 2,25 kg ciężaru ciała. W wieku 12 latprzeciętne dziecko waży 36,3 kg.Pamiętaj, że istniejš duże różnice indywidualne w ogólnym tempie rozwojufizycznego. Sš one szczególnie widoczne w odniesieniu do wzrostu i wagi. Nie należynadużywać wykresów, tabel i innych rodzajów normatywnych danych opisujšcychwzrost tak zwanego przeciętnego dziecka. Choć dane normatywne sš potrzebne doporównywania, tempo wzrostu każdego dziecka jest odrębne. Pozostaje to prawdšzarówno w okresie redniego dzieciństwa, jak i podczas innych stadiów rozwojowych.Na przyrosty długoci i ciężaru ciała mogš wywierać wpływ liczne czynniki, do którychzalicza się odżywianie, wpływy dziedziczne, równowagę hormonalnš, opiekę zdrowotnš,ćwiczenia fizyczne i status socjoekonomiczny. Rozwój jednostek powinien byćanalizowany przy uwzględnieniu okrelonych parametrów ich własnego wzrostu, a niepoprzez zwyczajne odnoszenie go do nagromadzonych, dostępnych w tabelachrozwojowych danych.ZMIANY W PROPORCJACH CIAŁA l WYGLĽDZIE ZEWNĘTRZNYM Podczaspowolnych i stopniowych zmian w rozwoju fizycznym, majšcych miejsce w okresieredniego dzieciństwa, większoć dzieci traci też charakteryzujšce wczeniejsze latadziecięce kontury sylwetki (patrz ryć. 7-1).Jak pamiętasz, ta zmiana wyglšdu fizycznego rozpoczyna się w okresie przed-szkolnym. Mówišc ogólnie, w miarę zmniejszania się gruboci tkanki tłuszczoweji zmian w jej rozmieszczeniu, budowa ciała staje się bardziej szczupła.Po ukończeniu 6. roku życia tułów jest prawie dwa razy dłuższy i dwa razy szerszy282 Rozdział 7. rednie dzieciństwoRyć. 7-1Zmiany w proporcjachciała od niemowlęctwado okresu dorastaniaZwróć uwagę, że zmie-niajšcy się wyglšd fizy-czny dziecka w okresieredniego dzieciństwajest tu porównywanyz innymi stadiami życia.15 miesięcy 30 miesięcy 6 lat 11 lat 14 lat 18 latniż bezporednio po urodzeniu. W miarę zwiększania się pojemnoci i spłaszczaniasię klatki piersiowej, żebra stopniowo zmieniajš swoje położenie z poziomego w bardziejukone. Do szczuplejszego wyglšdu przyczynia się nagty wzrost długoci ršk i nóg.W okresie redniego dzieciństwa brak jest wyranych, zwišzanych z płciš różnicw proporcjach ciała.Zmianie ulega także struktura twarzy. Na przykład czoło staje się bardziej płaskie,a nos ronie. W miarę pojawiania się zębów stałych w miejsce uzębienia mlecznegoszczęka stopniowo się wydłuża, staje się wyraniej zarysowana, a cała twarz siępowiększa. Utrata pierwszego zęba ma miejsce zwykle w 6. roku życia, co w efekciepowoduje charakterystyczny dla redniego dzieciństwa szczerbaty umiech". Dziew-czynki na ogół tracš mleczne zęby wczeniej niż chłopcy. Pomiędzy 11. a 12. rokiemżycia zarówno u chłopców, jak i u dziewczšt wyrzynajš się zęby stałe, z wyjštkiemdrugich i trzecich zębów trzonowych.ROZWÓJ MIĘNI, SZKIELETU l NARZĽDÓW WEWNĘTRZNYCH Rozwój mięni.W okresie redniego dzieciństwa chłopcy majš znacznie więcej tkanki mięniowej oddziewczynek, które majš z kolei więcej tłuszczu. Rozwój mięni ma tendencję dokrańcowo szybkiego przebiegu; zmienia się nie tylko skład mięni, stajš się one teżmocniej powišzane z koćmi. Mimo tych pozytywnych zmian, mięnie pozostajšniedojrzałe pod względem pełnionej funkcji, co znajduje odzwierciedlenie w częsteju dzieci niezdarnoci i nieudolnoci ruchowej, w nierównych zmianach tempa ruchów,w niezdolnoci do siedzenia w jednej i tej samej pozycji przez dłuższy czas i dużejmęczliwoci. Rozwijajšce się mięnie sš też bardziej podatne na uszkodzeniapojawiajšce się wskutek nadmiernego przecišżenia (zwróć uwagę na dużš liczbęmłodych graczy w baseball2 cierpišcych z powodu tzw. łokcia tenisisty - bólubocznego nadktykcia, przyp. tłum.). Fizyczna sprawnoć i rozwój mięni zależš nietylko od dobrej opieki, odpoczynku i aktywnoci, ale także od ich st...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]